کد مطلب:46988 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:528

گنجینه پرسمان » قرآن

تفسير آيه 13 سوره هود چيست؟ چرا خداند گفته است ده سوره مانند قرآن بيآوريد آيا نه سوره مثل قرآن را ميتوان آورد؟ چرا مثل بقيه آيات را نفرموده است كه يك آيه (سوره) مثل آن بياوريد؟

آيه سيزدهم سوره هود عبارت است از: ام يقولون افتراه قل فأتوا بعشر سور مثله مفتريات و ادعوا من استطعتم من دون الله ان كنتم صادقين: يا گويند پيغمبر(ص) قرآن را به دروغ به خدا بسته، بگو اگر راست گوئيد پس ده سوره ماننده آن به دروغ آوريد هر كس را به جاي خدا توانيد به كمك طلبيد. (پس اگر نتوانستيد، بدانيد كه قرآن ناشي از علم مخصوص خدا است). اما تفسير آيه شريفه: ميتوانيم ام را متصله بگيريم، چون فلعلك تارك در آيه قبل از آن استفهام است و تقدير آيه اين است: آيا تو اي پيامبر از ترس درخواستهاي كافران پارهاي از آن چه به تو وحي ميشود، ترك كني. يا آن كه گويند تو قرآن را به دروغ بر ما بستهاي، زيرا بعيد است كه كلام من بر مردم خوانده شود و مردم ايمان نياورند و گفته شده كه: ام منقطعه است و معنايش: بل يقولون افتراء است و قل فاتوا بعشر سور مثله مفتريات تحدي و اتمام حجت واضحي است و ضمير مثله به قرآن يا به سوره بر ميگردد، چون سوره نيز جزئي از قرآن است. فاء در فأتوا مفيد آن است كه اين جمله فرع افتراه قرر داده شد. و در اين كلام براي رعايت ايجاز حذف و ايصال صورت گرفته و تقدير آيه اين است: به آنان بگو اگر اين قرآن را به دروغ به خدا بستهام پس از طرف خودم است و ممكن است ديگري هم مانند آن بياورد و اگر شما در ادعاي خود صادقيد و جدي ميگوييد و شوخي نميكنيد، ده سوره دروغي مثل آن بياوريد و در اين راه با دعوت هر كس به جز خدا - با دعوت بتهاتان كه خيال ميكنند خدايان شمايند و در حاجات خود به سوي آنان ميشتابيد - و هم دعوت ديگران و ساير خلايق كمك بگيريد، تا همه اسباب و وسايل برايتان را هم آيد و هيچ كس از افرادي كه طمع و اميد ميرود كمكشان مؤثر و سودمند افتد فروگذار نشوند، زيرا اگر قرآن از ناحيه من است و از طرف خدا نيست شما ميتوانيد مثل آن بياوريد. با اين بيان واضح شد كه تحدي به قرآن در اين آيه شريفه منحصراً از حيث نظم و بلاغت نيست؛ زيرا خدا به آنان ميگويد هر كس را ميتوانند، دعوت كنند، اعم از خدايانشان يا اشخاص ديگر در حالي كه در بين دعوت شدگان كساني يافت ميشوند كه كلام عربي يا شيريني نظم و صفت بلاغتش را نميدانند. پس تحدي و مبارزه عام است و شامل همه معارف حقيقي و حجتها و دلايل و براهين روشن و درخشان و مواعظ نيكو اخلاق كريمه و شرايع الهي و اخبارغيبي و فصاحت و بل

اغت ميشود. نظير مضمون اين آيه: قل لئن اجتمعت الانس و الجن علي ان يأتوا بمثل هذا القرآن لا يأتون بمثله و لو كان بعضهم لبعض ظهيراً(1) يعني بگو اگر جن و انس گرد هم آيند كه مانند اين قرآن بياورند، مانند آن نياورند هر چند پشتيبان يكديگر باشند.(2) در هر حال در دنباله آيه مورد سؤال چنين آمده: فان لم يستجيبوا لكم فاعلموا انما انزل بعلم الله آيه شريفه دلالت بر آن دارد كه تحدي در اين آيه به آن است كه قرآن متضمن حقايقي است و علم به اين حقايق مختص به خدا است و ديگران بدان راه ندارند و چنين چيزي ذاتاً افترا پذيرنيست و گويي چنين گفته شده: قرآن ذاتاً افتراپذير نيست. اما در جواب اين سؤال كه عنوان داشتيد: چرا خداوند فرموده است ده سوره مانند قرآن بياوريد و چرا نه سوره و يا يك سوره و يا يك آيه نفرموده است؟ پاسخ چند قولي است: يكي به دليل تنزل از بالاتر به پايينتر. شاعري به ديگري ميگويد اگر راست ميگويي يك ديوان مثل من بياور نه ده غزل با اغراض مختلف يا بلكه يك غزل انشاء كن، لذا طبق نزول اين نديم اول فرمود: مثل قرآن بعد فرموده سوره، بعد تنزل كرد به يك سوره دوم - سوره به معني مجموعهاي از آيات است كه غرض واحدي را تعيين ميكند. بنابراين ده سوره و يك سوره فرقي ندارد راغب درباره آيه سوره انزلناها ميگويد جمله من الاحكام و الحكم يعني مجموعه از احكام.

قول سوم: در آيه شريفه قل فأتوا بعشر سور مثله از آن رو به ده سوره از سورههاي قرآن تحدي و مبارزه كرده است، چون تعداد آنها زياد است داراي بياني گوناگون و اغر ض متنوع هستند. و عدد ده نها براي كثرت انتخاب شده است. چون ده از الفاظي است كه دلالت بر كثرت دارد، مثل صد و هزار، زيرا خداي سبحان در قرآن ميفرمايد: يود احدهم لو يعمر ألف سنة.(3) يعني هر يك از اينها دوست دارد هزار سال عمر كند هدف: عمر زياد است. بنابراين مراداز ده سوره، سورههاي زيادي است كه مرتبهاي از كثرت را كه بين مردم معروف است در برداشته باشد. گويي گفته شده تعدادي سوره و مثلاً ده سوره بياوريد تا معلوم شود كه تنوع اغراض قرآني در بيان معجزآساي قرآن جز از طرف خدا نيست. حتي در قرآن مجيد تحدي به يك سوره هم آمده است آن جا كه ميفرمايد: قل فاتوا بسورة مثله (4) اين از نظرخصوصيتي است كه يك سوره دارد، يعني در يك سوره يك غرض تام و ج امع از اغراض الهي با بياني قاطع و بدون هيچ گونه سستي بيان شده است. در جاي ديگر ميفرمايد: فليأتوا بحديث مثله گويا تحدي عامي صورت گرفته كه اعم از تحديهاي ديگر ميباشد زيرا حديث هم شامل يك سوره ميشود و هم شامل ده سوره و هم شامل همه قرآن و بنابراين اين تحدي نسبت به مطلق خصوصيت قرآني انجام گرفته است.(5) براي اطلاعات بيشتر به تفسير الميزان ج10، ص 253 - 266 ت و تفسير نمونه، ج9، ص 36 - 45 مراجعه فرماييد.

پينوشتها:

1 - اسرا (17) آيه 88.

2 - بقره (2) آيه 96.

3 - تفسير الميزان، ج10، ص 253 - 254 و سوره بقره (2) آيه 96.

4 - قرآن، يونس آيه 38.

5 - تفسير الميزان، ج 10، ص 262 - 263.